ကိုယ့္ရဲ႕ ေဘးနားမွာ ဒဏ္ရာရလူနာတဦးရွိၿပီး ေဆး႐ုံ ေဆးခန္း မပို႔ေဆာင္ႏိုင္ခင္မွာ ေရွးဦးသူနာျပဳနည္းလမ္းနဲ႔ ျပဳစုေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ လူတိုင္းအလြယ္တကူ လိုက္နာက်င့္သုံးႏိုင္တဲ့ ေရွးဦးသူနာျပဳနည္းလမ္းမ်ားကို ေဖာ္ျပေပးလိုက္ရပါတယ္ေနာ္။
၁။ ဒဏ္ရာမ်ား
လက္မွာ ျပတ္ရွဒဏ္ရာသို႔ ေပါက္ၿပဲဒဏ္ရာေတြရလာတဲ့အခါ လက္အား သင့္ႏွလုံးlevelရဲ႕ အထက္ကို ေျမႇာက္ထားေပးပါ။ ဒါက ေရာင္ရမ္းျခင္းကို သက္သာေစသလို အရည္ယိုစီးမႈမွလည္း ကူညီေပးပါတယ္။ သင့္ဒဏ္ရာက တင္ပါးေပၚမွာျဖစ္လွ်င္ လဲေလ်ာင္းေနၿပီး ေခါင္းအုံးေတြႏွင့္အတူ ျမႇင့္ထားေပးပါ။ ဒဏ္ရာကို ျမႇင့္ထားဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ ႏွလုံး levelမွာ သို႔မဟုတ္ နီးႏိုင္သမွ် နီးေအာင္ ထားဖို႔ ႀကိဳးစားပါ။
၂။ အေရျပားအေပၚယံအလႊာ အပူေလာင္တာ
အေရျပားအေပၚယံအလႊာ အပူေလာင္တဲ့အခါ အနည္းငယ္နာက်င္ၿပီး နီျမန္းေရာင္ရမ္းတာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ စိုးရိမ္စရာ မရွိပါဘူး။ အပူေလာင္တာကို ကုသဖို႔ ဒဏ္ရာကို ေရေႏြးေႏြးျဖင့္ေဆးပါ။ ေရခဲေရက ပိုၿပီးသက္သာတယ္လို႔ ထင္ရေပမယ့္ အမွန္တကယ္ေတာ့ ေရခဲေရႏွင့္ ခ်က္ခ်င္းေဆးတာက တစ္ရႉးပ်က္စီးမႈကို ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္။ အပူေလာင္တာကို ေရေႏြးေႏြးျဖင့္ သန္႔ရွင္းၿပီးေနာက္မွာ ေရခဲဝတ္တစ္ခုႏွင့္ ကပ္ထားေပးပါ။ ေထာပတ္ကို တခ်ိဳ႕က ႐ိုးရာေဆးတစ္လက္အျဖစ္ သုံးၾကေပမယ့္ အပူရဲ႕လႊတ္ထုတ္မႈကို ေႏွးကြးေစတာေၾကာင့္ ဒဏ္ရာကို ပိုၿပီးေတာ့ေတာင္ ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ေရႏွင့္ မုန္႔ဖုတ္ဆိုဒါကို ခပ္ပ်စ္ပ်စ္ေဖ်ာ္ၿပီး အပူေလာင္တဲ့ ေနရာကိုလိမ္းထားေပးပါ။
၃။ Heart attacks
Heart attacksႏွင့္ ႀကဳံရတဲ့အခါ ေရွးဦးသူနာျပဳေစာေစာရရွိျခင္းက ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈကို အကန္႔အသက္ျဖစ္ေစပါတယ္။ အက္စပရင္ေဆးနဲ႔ ဓါတ္မတည့္တာ၊ ဆရာဝန္က မေသာက္ဖို႔ ၫြန္ၾကားထားတာမရွိလွ်င္ အက္စပရင္ေဆး တစ္ျပားကို ဝါးစားျခင္းက ေသြးလႊတ္ေၾကာမ်ားကို ပိတ္ေစၿပီး ေသြးခဲမႈကို ျဖစ္ေစေသာ ေသြး platelets ေတြကို တားဆီးေပးပါတယ္။ အက္စပရင္ေဆးေသာက္တဲ့အခါ ေဆးပမာဏနည္းနည္းေလးသာ ေသာက္ဖို႔ႏွင့္ ေရႏွင့္ေသာက္တာ သို႔ ဒီအတိုင္းမ်ိဳခ်တာထက္ ေဆးျပားကို ဝါးစားဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ဒါက ျမန္ျမန္အလုပ္ျဖစ္ပါတယ္၊ တတ္ႏိုင္သမွ် အျမန္ဆုံးအေရးေပၚ ဝန္ေဆာင္မႈကို ဆက္သြယ္ဖို႔ ႀကိဳးစားပါ။
၄။ ပ်ားတုပ္ခံရတဲ့အခါ
ပ်ားတုပ္ခံရလွ်င္ အဆိပ္ဆူးကိုဖယ္ဖို႔လိုပါတယ္၊ အေရျပားထဲက အဆိပ္ဆူးကိုဆြဲထုတ္တာက အဆိပ္ကိုေလ်ာ့နည္းသြားေစပါတယ္။ အေရးႀကီးဆုံးကေတာ့ အခ်ိန္ကိုက္ျဖစ္ဖို႔ပါပဲ။ တတ္ႏိုင္သမွ်အျမန္ဆုံး အဆူးကို ဇာကနာျဖင့္ ဆြဲထုတ္၊ ဖယ္ရွားဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဆူးထြက္သြားတာနဲ႔ ဒဏ္ရာကို ေဆးေၾကာၿပီး ေရခဲဖတ္အုပ္ထားပါ။ အလာ့ဂ်စ္ျဖစ္လာရင္ တတ္ႏိုင္သမွ် အျမန္ဆုံး ဆရာဝန္ႏွင့္ ျပသပါ။
၅။ အ႐ိုးက်ိဳးျခင္း
အ႐ိုးက်ိဳးတာႏွင့္ ႀကဳံလာတဲ့အခါ ဒဏ္ရာကို ေျဖာင့္ေျဖာင့္ထားဖို႔(ဥပမာ-ေျခေထာက္/လက္မွာအ႐ိုးက်ိဳးတဲ့အခါ သြားဆြဲဆန္႔ဖို႔) မႀကိဳးစားပါနဲ႔။ အ႐ိုးကို ထပ္မံထိခိုက္မႈ မျဖစ္ေအာင္ မလိုအပ္ဘဲ မလႈပ္ရွားပါနဲ႔။ က်ိဳးတဲ့အ႐ိုးကို ေနရာမေ႐ြ႕ေအာင္ အဝတ္ေခါက္ထူထူတစ္ခုကို သုံးၿပီး ၿငိမ္ေအာင္ စည္းထားေပးပါ။ ေရာင္ရမ္းတာ သက္သာေစဖို႔ ေရခဲဝတ္ကပ္ေပးပါ။ ေရခဲဝတ္ကို အေရျပားေပၚတိုက္႐ိုက္မကပ္ဘဲ အဝတ္တစ္ခုခုပတ္ၿပီးမွ ကပ္ပါ။ ဆရာဝန္ႏွင့္ ျပသပါ။
၆။ ဆူးစူးျခင္း
တခါတေလမွာ အသားထဲကို သစ္သားစေတြ၊ စူးေတြ ဝင္ေနတာႀကဳံဖူးမွာပါ။ ဒီလိုဆူးစူးတာ၊ သစ္သားစေတြ ဝင္တာက အေရျပားကို ေရာင္ရမ္းေစၿပီး အလြယ္တကူ ပိုးဝင္တာေတြ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုႀကဳံရတဲ့အခါ ပိုးသတ္ေဆးႏွင့္ အရင္ဆုံး ပိုးသန္႔စင္ေပးၿပီး ပြက္ပြက္ဆူေနတဲ့ ေရထဲမွာ ပိုးသတ္ထားတဲ့ အပ္ႏွင့္ ဖယ္ရွားေပးသင့္ပါတယ္။ အစထြက္လာၿပီဆိုရင္ ဇာကနာျဖင့္ ဖယ္ရွားႏိုင္ပါတယ္။ ၿပီးေနာက္ အဲ့ဒီေနရာကို ဆပ္ျပာ၊ ေရႏွင့္ ေဆးေၾကာေပးပါ။
၇။ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း ပိတ္တဲ့အခါ
တစ္ေယာက္ေယာက္ အသက္ရႈတာ ရပ္တန္႔ၿပီဆိုရင္ အမ်ားအားျဖင့္ သူတို႔ရဲ႕ ေလေၾကာင္းကို တစ္ခုခုပိတ္ဆို႔ေနတာ ေၾကာင့္ပါ။ သူတို႔ရဲ႕ ပါးစပ္ထဲမွာ တစ္ခုခုဆို႔ေနတာ ရွိမရွိစစ္ေဆးပါ။ အရည္(သို႔)အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ေစႏိုင္တဲ့အရာေတြကို ဖယ္ရွားပါ။ ေလေၾကာင္းပြင့္ဖို႔ နဖူး သို႔ ေခါင္းရဲ႕ထိပ္နားမွာ သင့္လက္ကိုထားၿပီး လူနာရဲ႕ ေခါင္းကိုေစာင္းၿပီး ေမးေစ့ကို ပင့္ထားေပးပါ။ တနည္းအားျဖင့္ သင့္လက္ေတြကို ေမး႐ိုးေအာက္မွာထားၿပီး ေအာက္ေမး႐ိုးကို အေပၚကိုတြန္းျခင္းျဖင့္ “jaw thrust”လို႔ေခၚတဲ့အရာကို လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ေပးျခင္းက ေလပိတ္ဆို႔မႈကို ေလ်ာ့က်သြားေစပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ၿပီးေနာက္ ေလေၾကာင္းပြင့္တဲ့အထိ ေခါင္းကို ေစာင္းထားေပးပါ။
၈။ အနာကပ္ပလာစတာကို ဘယ္လိုခြာမလဲ?
ဒဏ္ရာရတဲ့အခါ အနာသက္သာေစဖို႔ အနာကပ္ပလာစတာကပ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပလာစတာကိုခြာတဲ့အခါ နည္းမသိရင္ ျပတ္ရွဒဏ္ရာေတြဆိုရင္ ပိုၿပီးေသြးထြက္ေစသလို ေတာ္ေတာ္နဲ႔ မေပ်ာက္ေတာ့ပါဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ပလာစတာခြာတဲ့အခါ အရက္ျပန္ (သို႔) ေရေႏြးေႏြး(သို႔)baby oilကို ဒဏ္ရာဧရိယာေပၚဖုံးအုပ္ၿပီး ေကာ္ေပ်ာ္သြားေအာင္ ႀကိဳးစားပါ။ ေရခဲတုံးႏွင့္လည္း ေအးခဲႏိုင္ပါတယ္။ ၿပီးမွ ပလာစတာကို ျဖည္းျဖည္းခ်င္းခြာပါ။ ဒီနည္းလမ္းက အနာသက္သာေစသလို ဒဏ္ရာကိုထပ္ၿပီးမထိခိုက္ေစပါဘူး။